سازی منحصر به فرد
قطعاتی که با ساز کمانچه نواخته شده اند
ساز کمانچه:
ساز کمانچه یکی از قدیمی ترین، معروف ترین و خوش صدا ترین سازهای ایرانی است. سازی اصیل که با تلاش بی وقفه ی سازمان میراث فرهنگی، بالاخره در سال ۱۳۹۶ به ثبت جهانی یونسکو رسید و عنوان میراث ناملموس ایرانی را از آن خود کرد. ساز کمانچه، پس از تار یکی از مهم ترین سازهای ایران به شمار می رود. یک کمانچه بخش های مختلفی دارد که از این قرار هستند: شکم، دسته و سر و البته در انتهای پایینی ساز، پایه ای وجود دارد که روی زانوی نوازنده یا روی زمین قرار می گیرد. شاید جالب باشد که بدانید نوعی از کمانچه لری هم داریم که با نام تال شناخته می شود و پشت این ساز باز است. عده ای معتقد هستند که این ساز خوش صدا، شکل کامل شده ای از ساز رباب می باشد. این ساز، سازی زهی – آرشه ای است که با ظرافت و وسعت صدایی بی نظیر در خاورمیانه و جهان منحصر به فرد است و روز به روز هم به طرفداران آن اضافه می شود. ما در این مطلب می خواهیم با قطعات زیبا و معروفی که با این ساز بی نظیر نواخته شده اند بیشتر آشنا شویم.
فهرست:
- نواختن ساز کمانچه
- ساز کمانچه در موسیقی نواحی ایران
- قطعاتی که با ساز کمانچه نواخته شده اند
- نتیجه گیری
نواختن ساز کمانچه:
معمولا کمانچه را نشسته می نوازند. نوازندگان کمانچه به شکل عمودی می نشینند و ساز را با دست غیر تخصصی خود نگه می دارند. نوازنده دست خود را در طول ساز حرکت داده و انگشتانش را روی نقاطی که می خواهد متوقف می کند تا آکورد ها گرفته شوند. دست تخصصی هم آرشه را به صورت افقی می گیرد. حرکت رفت و برگشتی آرشه روی سیم ها ارتعاش مورد نظر را تولید می کند تا صدایی که نوازنده می خواهد از ساز خارج شود. کمانچه، یک پایه دارد که به شکل میله ی فلزی است که در انتها پهن می شود و کار کردش برای این است که ساز را روی پایه یا به هنگام نواختن روی زمین قرار دهید. ساخت آن اینطور است که معمولاً این ساز را از چوب کهنه ی چند درخت خاص، مثل توت و افرا می سازند. طول کمانچه از پایه فلزی تا صراحی (قسمت بالای سر پنجه) آن حدود ۷۵ سانتیمتر می باشد.
کمانچه در موسیقی نواحی ایران:
تعدادی از سازها مانند رباب یا کمانچه هستند که علاوه بر کاربرد در موسیقی ملی ایران و موسیقی دستگاهی یک نوع محلی هم دارند. به طور معمول سازی که در موسیقی دستگاهی استفاده می شود را نوع شهری و سازی که در موسیقی نواحی مورد استفاده قرار می گیرد را ساز محلی می گویند. کمانچه محلی در مناطقی مانند طالقان، گیلان، دامغان، شمال خراسان، گلستان (مناطق ترکمن نشین و کتول)، شرق مازندران، آذربایجان شرقی و غربی، کرمانشاه، لرستان، چهار محال و بختیاری و فارس متداول است. کمانچه های محلی را با نام هایی مانند کمانچا، کمونچه، کمان، قیجاق، موکش و تال نیز می شناسند. کمانچه های محلی با شهری در شکل و ساختمان کاسه طنینی تفاوت دارند و در میان آن ها کاسه پشت باز و پشت بسته وجود دارد. کاسه های پشت باز، کمانچه های متداول در لرستان، کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری، منطقه کتول، دامغان است که صدایی شفاف تر، شدید‌تر و تیز‌تر دارد. کاسه های پشت بسته نیز در شمال خراسان، منطقه ترکمن نشین استان گلستان، شرق مازندران، طالقان، گیلان، آذربایجان شرقی و غربی و فارس متداول است. این نوع ساز در مقایسه با کمانچه های پشت باز صدایی گرفته تر، نرم تر و تو دماغی تر دارند و به سه نوع پشت کاسه گنبدی شکل، پشت کاسه کروی و نیز پشت کاسه تخت تقسیم می شود.
قطعاتی زیبا که با کمانچه نواخته شده اند:
در اینجا لیستی از قطعاتی که با کمانچه نواخته شده اند را برای شما عزیزان و علاقه مندان تهیه کردیم تا بشنوید و لذت ببرید. اما نکته ای که باید آن را یادآوری کنیم این است که لیست ما هم مثل هر لیستی لزوماً کامل نیست و ممکن است تعدادی از قطعات مطرح و مشهوری از نوازندگان بزرگ کمانچه از این لیست جا افتاده باشد.
- غفلت – حسین خضری
- شوکران – آرش کامور
- آواز شور – اردشیر کامکار
- راز نگاه – اردشیر کامکار
- از شش جهت – نیوشا بریمانی
- ترس از فراموشی - نیوشا بریمانی
- بیات ترک – علی اصغر بهاری
- صعود پرندگان – کیهان کلهر
- پرواز – کیهان کلهر
- شونه شکی - فرج علیپور
- پیش در آمد شوشتری – محمدرضا لطفی
- شهر خاموش – کیهان کلهر
- زندگی کاغذی – سینا عالم
- وجد – نوید جمالی پور
- هوار – اردشیر کامکار
- صحرا - کیهان کلهر
- آتش جان – اردشیر کامکار
- طلوع – اردشیر کامکار
نتیجه گیری:
امیدواریم که این مطلب راجع به ساز اصیل کمانچه برای شما عزیزان مفید بوده باشد و بتوانید از آن استفاده کنید. هدف ما در ماژورین بالا بردن سطح اطلاعات موسیقی در کشور عزیزمان است، به هر نوح و شکلی که بتوانیم. شما علاقه مندان کمانچه هم که می خواهید این ساز خوش صدا و دلنشین را یاد بگیرید یا بتوانید به مراحل بالاتری در نواختن آن برسید؛ بدانید که فقط علاقه، پشتکار یا استعداد کافی نیست. آموختن این ساز به استادی هنرمند و ماهر احتیاج دارد که بتواند به درستی فوت و فن های آن را به شما انتقال دهد. ما این کار را در فضایی انجام می دهیم که شما و بالاتر رفتن سطح اطلاعاتتان از موسیقی مورد علاقه تان در آن اولویت است. برای شروع کافیست زمینه مورد علاقه تان را در ماژورین جستجو نمایید.
ماژورین کمکت می کنه!
منبع: سایت آموزش آنلاین ماژورین
