تنبک و نامهای آشنا
پنج قطعه ی زیبا که با تنبک نواخته شده اند
آشنایی با تنبک:
یکی از اصیل ترین و مهمترین سازهای ضربی ایرانی است. تنبک یکی از سازهای تعیین کننده در ارکستراسیون ایرانی شمرده می شود. گروهی بر این باورند که تاریخچه ی این ساز نه تنها به قبل از اسلام بر می گردد که یکی از اولین سازهایی است که به دست بشر در این اقلیم ساخته شده و تاریخ دقیقی از به وجود آمدن این ساز در دست نیست. این ساز پوستی از نظر ساز شناسان جزء طبل های جامی طبقه بندی می شود. نام این ساز هم در سرزمین ما به گویش ها و شکل های مختلف نوشته و خوانده می شود، به عنوان مثال اگر بخواهیم به چند نام اشاره کنیم، تُمبَک، تُبتَک، تُنبیک، تنبوک، دُنبک، دُمبرک، دُمبُلک، تُبنُک، دُمبک، خُنبَک و تینبَک می توانند نمونه های آن باشند. البته که امروزه آن را «ضرب» نیز می نامند. نکته ی بسیار جالب راجع به تنبک این است که گروهی معتقدند که نام این ساز در اصل تنبک است و تبدیل آن به تمبک به دلیل قلب حرف «ن» ساکن به «م»، قبل از حرف «ب» اتفاق افتاده است؛ مثل اتفاقی که در تلفظ واژه «شنبه» می افتد. اما گروهی دیگر اعتقاد دارند که صورت «تنبک» منشاء منطقی نداشته و به همین دلیل به اشتباه در میان مردم رواج یافته است. در نوازندگی این ساز از تکنیک هایی به نام های «تُم»، «بک»، «پلنگ» و «ریز» استفاده می شود. بنابراین چندان بعید نیست اگر نامگذاری «تمبک» بر اساس همین اسامی صورت گرفته باشد. از دیدگاه زبان شناسان واژه Tambourine که در زبان های اروپایی برای تمبک به کار می رود از واژه تنبور پهلوی وام گرفته شده است. اما در این متن، مسئله ی ما نام تنبک نیست، ما می خواهیم در این مقاله ۵ قطعه ی زیبا را که با ساز تنبک نواخته شده اند به شما معرفی کنیم.
فهرست:
- اندازه های تنبک
- تنبک نوازان مشهور ایرانی
- ۵ قطعه ی زیبا با تنبک
- نتیجه گیری
اندازه های تنبک:
تنبک در بخش اصلی شامل پوست، دهانه بزرگتر، تنه، نفیر یا گلویی، کالیبر یا دهانه کوچک است. تنبک به صورت یک تکه از چوب درختان توت، گردو و افرا ساخته می شود. که به صورت واضحی در قسمت تنه (حجیم تر) و نفیر (باریک تر) آن را ببینید. تنوع اندازه نیز در این ساز زیاد به چشم می خورد. اگرچه استفاده از ساز هایی که دارای طولی حدود ۴۴ سانتی متر (از قسمت دهانه بزرگ تا دهانه کوچک هستند) رایج تر است. البته این اندازه به ناحیه و اقلیمی که نوازنده در آن ساز می زند یا تنبک در آن ساخته شده بستگی دارد، تنبک های بزرگتر برای اجرای ارکستر و تنبک های با اندازه کوچکتر در تک نوازی ها به کار می روند. تنبک از نظر نوازندگی (انگشت گذاری)، رنگ های صوتی و ساختمان فیزیکی اش (در عین ظاهری ساده)، یکی از پیشرفته ترین و پیچیده ترین سازهای کوبه ای پوستی دنیا محسوب می شود.
تنبک نوازان مشهور ایرانی:
استاد حسین تهرانی نوازنده برجسته ساز تنبک در سال ۱۲۹۰ در تهران چشم به جهان گشود. از کودکی به نواختن ضرب علاقه وافری داشت . عاقبت او استاد بی نظیری در نواختن تنبک شد و شاگردان بزرگی را تربیت کرد که هر یک از آن ها خود به مقام استادی رسیدند.
استاد محمد اسماعیلی نوازنده ساز تنبک از شاگردان صاحب نام استاد حسین تهرانی سال ۱۳۱۳ در تهران به دنیا آمد. او تنبک را زیر نظر امیر ناصر افتتاح و حسین تهرانی آموخت.
استاد کامبیز گنجه ای نوازنده ساز تنبک ۱۵ خرداد ۱۳۴۷ در شهر ری تهران به دنیا آمد.آشنایی او با موسیقی در کنار پدرش آغاز شد که کمانچه نوازی قهار بود. داود گنجه ای در همان سال های اولیه زندگی کامبیز به آموختن کمانچه نزد استاد علی اصغر بهاری سرگرم بود. او ساز تنبک را نزد دو چهره نامی عرصه تنبک نوازی، استاد ناصر فرهنگ فر و محمود فرهمند آموخت. وی آموزش نخستین را نزد محمود فرهمند فرا گرفت، سپس به سبک نوازندگی فرهنگ فر علاقه پیدا کرد و نزد او ادامه مسیر داد.
این لیست همانند لیست های دیگر می تواند بسیار بیشتر ادامه پیدا کند و حتما اساتید برجسته ای از لیست ما جا مانده اند.
۵ قطعه ی زیبا با تنبک:
این لیست را این بار با آلبومی شروع می کنیم و انتخاب تک موسیقی را به شما می سپاریم. آلبوم موسیقی جوی نقره مهتاب بدون شک جزو بهترین آثار بی کلام منتشر شده در سبک موسیقی سنتی و برای ساز سه تار و تنبک است. این اثر به صورت دو نوازی سه تار و تنبک، با اجرای بهداد بابایی و تنبک با اجرای نوید افقه می باشد. آلبومی که علاقه مندان به موسیقی سنتی ایرانی را به وجد خواهد آورد.
موسیقی دوم ما برای شما، آهنگ لاله بهار شهرام ناظری است که با دو نوازی سنتور و تنبک نواخته شده است.
سومین، اجرای دو نوازی بی نظیر تار فرهنگ شریف و تنبک امیر ناصر افتتاح است که در سه دستگاه ابوعطا، افشاری و بیات اصفهان برای علاقه مندان نواخته شده است.
دو نوازی سه تار و تمبک توسط حسین علیزاده آهنگساز و نوازنده سازهای تار، سه تار و شهنواز و مجید خلج نوازنده سازهای کوبه ای را در فستیوال قونیه غوغایی برپا کرد دیگر آهنگی است که به شما عزیزان معرفی می شود.
همچنین لازم است بگوییم که وقتی تنبکی ساز استاد علیزاده را همراهی می کند، این دو نوازی به ترکیبی فراموش نشدنی تبدیل می شود.
دو نوازی استاد کیهان کلهر و بهنام سامانی در دستگاه ماهور هم از تجربه های فراموش نشدنی برای تمام علاقه مندان موسیقی سنتی ایرانی خواهد بود.
نکته ی قابل توجه درباره ی ساز تنبک این است که به شکل کلی این ساز برای نگه داشتن ضرب و هماهنگی میان دیگر سازهای ارکستر استفاده می شود و تک نوازی های مرسوم نیست. اما این ساز پیچیده و کهن کاملا قابلیت آن را دارد که اجراهای پیچیده را به صورت تک نوازی به اجرا در آورد.
نتیجه گیری:
با آشنا شدن و شناخت اساتید مشهور ساز تنبک و در آخر معرفی موسیقی های زیبا و مشهور آن تا حدودی متوجه زیبایی و دلنشینی صدای این ساز اصیل شده ایم و به علاقه مندان این ساز نوید آن را می دهیم که اساتید مجرب و کارآموزده ما در آموزشگاه ماژورین آماده اند تا دانش و مهارت خود را با هنرجویان خود در هر رده سنی به اشتراک بگذارند. پس اگر به تنبک علاقه مند شده و به دنبال یادگیری آن هستید، ماژورین کنار شماست.
منبع: سایت آموزش آنلاین ماژورین
