دنیای موسیقی با ساز نی

معرفترین آهنگهایی که با نی نواخته شده اند

این مقاله در مورد ساز نی است؛ سازی که نوایش برای خیلی از ما، آشناست؛ این ساز قدیمی در دسته ی سازهای بادی قرار می گیرد و در همه ی مناطق کشورمان نواخته می شود؛ این ساز جزء سازهای بی زبانه می باشد که در آن هوا از راه نفس نوازنده به داخل ساز فرستاده می شود و بخش اعظم هوا از راه اولین سوراخ باز خارج می شود. پس نوازنده ساز با تنظیم و باز و بسته کردن سوراخ های نی توسط انگشتان هر دو دست، طول موج ارتعاشی را مدیریت می کند (کم یا زیاد می کند) و بدین گونه اصوات زیر و بم را تولید می کند. وسعت صدای ساز نی به 4 منطقه ی صوتی بم و بم نرم، صدای اوج، صدای غیث و ذیل یا پس غیث تقسیم بندی می شود. بدلیل اینکه در هریک از انواع آن، یک یا دو صدا موجود نیست، اجرای همه ی فواصل موسیقی ملی با آن به راحتی صورت نمی پذیرد. ولی این امر امکان پذیر است.

 

فهرست:

• ساختار نی
• انواع نی
• نی نوازان مشهور
• معروف ترین آهنگ هایی که با نی نواخته شده اند
• نتیجه گیری

 

 

ساختار نی:

از آنجایی که ساختار نی کاملا طبیعی است و امکان کوک کردن این ساز وجود ندارد، برای اجرای هر پرده باید از یک نی که طول و قطری متفاوت داشته باشد، استفاده کرد. یعنی این ساز را برخلاف سازهای زهی که توسط گوشی ها و با پیچاندن آن ها کوک می شوند، نمی توان کوک کرد و از این رو منطبق کردن آن با سازهای دیگر کار مشکلی است. از آهنگ های نی، اکثر اوقات در تک نوازی استفاده می شود و اگر چنانچه از نی در هم نوازی ها استفاده شود، نوازنده ناگزیر باید تعدادی از این ساز با کوک های مختلف را در دسترس داشته باشد و به تناسب موقعیت از یکی از آنها بهره ببرد. انواع مختلف ساز دارای قطرهای بین 5/1 تا 3  سانتی متر و همچنین طولی بین حدودا 30 تا 70 سانتی متر می باشند.

 

انواع نی:

* نی کوتاه: که هنگام اجرای آهنگ های محلی از آن بهره می برند. قطر این ساز نسبت به باقی نی ها بیشتر است. نوازنده با استفاده از دورگه کردن صدا، توسط این ساز صدای بم تولید می کند. با این ساز صدای زیر نیز ایجاد می شود که اختلاف آن با صدای بم یک اوکتاو است.

 

 

* نی بلند: که بلندترین گونه ی این ساز می باشد و طول بلندی آن به 70 تا 80 سانتی متر می رسد. صدای این ساز بسیار سوزناک و بم است. نام دیگر این مدل نای خرک می باشد و تعداد سوراخ های آن 5 تا است. این ساز بلند در میان مردم مناطق جنوب ایران و ترکمن ها و مناطق خراسان محبوب و مرسوم است.

 

 

* نی هفت بند: که دارای 6 گره است و همان گونه که از نامش پیداست دارای 7 بند می باشد. استاد کسایی را باید مخترع این ساز هفت بند نامید چرا که ایشان تحول اصلی در ساختمان و تدریس این نوع ساز ایجاد کردند.

 

 

* دوزله: که از اتصال دو لوله ی مسی و یا از جنس نی ساخته شده است. هر یک از این لوله ها به طور مستقل عمل می کنند و سوراخ های روی آنها دقیقا در کنار هم قرار گرفته اند. این ساز در بین عشایر ایران رواج بیشتری دارد و نی نوازی با آن صورت می گیرد.

 

 

* قره نی: که در دیگر کشورها آن را با نام کلارینت می شناسند. این گونه از نی می تواند فاصله های موسیقی شرقی را تولید کند و برای ساخت آن از چوب یا فلز و یا آنبوس بهره می برند.

 

نی نوازان مشهور:

نوازندگانی چون نایب اسداله اصفهانی، مهدی نوایی و حسین یاوری که البته باید اذعان داشت سطح نوازندگی نایب اسداله با توجه به آثار به جا مانده از وی، در سطح بالاتری به نسبت سایر نوازندگان آن دوره بوده و این را می توان به نوعی به دلیل معاشرت وی با نوازندگان مطرح آن دوره چون آقاحسین قلی و سماع حضور دانست.اجرای تحریرهای متنوع و سریع و گاه مبتنی بر سازهای مضرابی مانند تار و صدای نسبتاً شفاف و قوی در صدای اول، دوم و سوم، پیاده کردن گام های موسیقی ایرانی به نحو مطلوب در ساز نی، از خصوصیات بارز نوازندگی مرحوم نایب اسدالله می باشد.

معروف ترین آهنگ هایی که با نی نواخته شده اند:

1          محمدرضا لطفی - پیش درآمد شوشتری                     

2          مسعود جاهد - مسافر                    

3          مسعود جاهد - الهه ی ناز              

4          مسعود جاهد - سیمین بری              

5          مسعود جاهد - گریه را به مستی                   

6          مسعود جاهد - امان                       

7          مسعود جاهد - از کفم رها              

8          داوود ورزیده - هنگامه ی عزا                    

9          داوود ورزیده - خرابه ی شام                                  

10        داوود ورزیده - نوای دل                            

11        داوود ورزیده - خیمه ها میسوزد                  

12        مجید درخشانی - ساقی                              

13        مجید درخشانی - سولو نی                          

14        مجید درخشانی - دلی در آتش                      

15        شاهو عندلیبی - بی من مرو            

16        شاهو عندلیبی - غروب چمن                       

17        حسن کسائی - گیلکی                                 

18        حسن کسائی - منصوری                

19        حسن کسائی - لری                                   

20        عبدالنقی افشارنیا - کرشمه              

21        عبدالنقی افشارنیا - کاوران             

22        عبدالنقی افشارنیا - دلکش               

23        Pyramedia Presents - Journey with Oud       

24        Eyup Hamis - Uyan Ey Gozlerim        

25        Mohamed Naiem - Mama                 

26        Mohamed Naiem - Rainy Day                        

27        Mohamed Naiem - A State of Love    

28        Eyup Hamis - Lalezar             

29        Eyup Hamis - Ismailce            

30        Ethem Adnan Ergil - Ben Giderim Batuma

31        مسعود جاهد - بهار دلنشین             

32        مسعود جاهد - سرزمین من             

33        مسعود جاهد - چشم به راه              

34        مسعود جاهد - اشک مهتاب            

35        مسعود جاهد - دل دیوانه                

36        Various Artists - Sensizlik                               

37        Sufi - Tac Mahal                     

38        Sufi - Gani Mevlam                            

39        Sufi - Allah Hu Allah   

40        Hakan Polat - Nefes               

41        Hakan Polat - Secret Love                  

42        حسین علیزاده - نینوا                    

43        Sufi - Cennet               

44        Alihan Samedov - Sen Gelmez Oldun            

45        Jessita Reyes - Paya               

46        Sherry Finzer - Ever Elusive                

47        Sherry Finzer - Earthbeat       

48        Terry Oldfield - Midnight Sun            

49        Terry Oldfield - Full Moon on Renna                         

50        Ludivine Issambourg - Going Home

 

نتیجه گیری:

حالا که با تعدازی از نی نوازان مطرح و بخشی از معروف ترین آهنگ هایی که با نی نواخته شده اند آشنا شدیم و از زیبایی صدای این ساز کهن ایرانی لذت بردیم؛ بگذارید بگوییم که اگر این ساز زیبا انتخاب شماست، پس در کلاس های نی ماژورین ثبت نام کنید و به بهترین شکل نواختن این ساز دلنشین را با بهترین اساتید یاد بگیرید.

 

منبع: سایت آموزش آنلاین ماژورین 

 

 

نی