موسیقی شورانگیز حماسی

کدام سازها در موسیقی حماسی ایران کاربرد دارند

کدام سازها در موسیقی حماسی ایران کاربرد دارند

 حماسه در ادبیات و موسیقی:

حماسه یعنی امری افتخارآمیز که از روی شجاعت، مهارت و شایستگی انجام شده باشد. در ادبیات نمونه­ ی حماسه، نوعی شعر در وصف پهلوانان که داستان‌ های منظوم از نبردها، دلاوری ‌ها و افتخارات یک ملت را در بر دارد، که برترین آنها شاهنامه  فردوسی است. حماسه ریشه در خاک، دل و جان ما دارد. ما مردمان شاهنامه­ ایم. عموما کارکرد ادبیات و موسیقی حماسه برای به وجد آوردن و ایجاد عملی در مخاطبان است. اما ما در این مطلب نمی خواهیم به شکل کلی به حماسه بپردازیم، بلکه موضوع ما سازهایی است که در موسیقی حماسی ایرانی از آن ها استفاده می کنیم.

 

فهرست:

  • موسیقی حماسی
  • سازهای پرکاربرد موسیقی حماسی ایران
  • نتیجه گیری

 

موسیقی حماسی:

در جهانی که فیزیکی تر بوده، انواع هنر در شکل و فرم نظامی هم کارکردی مهم و جدی داشته است چرا که برای حفظ امنیت از یکسو باید عدالت در کشور برقرار می شود و از سوی دیگر می بایست در دل دشمنان ترس آفرید و به طور همزمان روحیه­ ی سربازان، رزمنده­ ها و مردمان خود را با آن بالا نگه دارند. شجاعت، میهن پرستی همواره با شنیدن موسیقی حماسی در دل مردم اوج می گرفت. موسیقی یکی از مرسوم ترین راه های وارد شدن حماسه به میدان بوده و هست. این شکل از موسیقی در ایران سابقه و قدمتی بسیار طولانی و کهن دارد. سرودهای رزمی نیز در برانگیختن و بیدار کردن حس شجاعت و دلیری سربازان و پیروزی آنان در میدان نبرد، مقابل دشمنان وسیله ای بسیار موثر بوده است. اما فقط همین نیست؛ آلات موسیقی که در موسیقی حماسی و نظامی به کار می ­رفتند، در مارش­ های نظامی، ارسال دستورها و ایجاد نظم در میان خطوط ارتش هم کاربرد داشتند.

 

سازهای موسیقی حماسی:

انواع سازهای کوبه­ ای و بادی، هم به دلیل حمل آسان، هم به دلیل تولید صداهای بلند بیشترین کاربرد را در برای موسیقی حماسی و نظامی داشته اند. انواع طبل ­ها و شیپورهای سنتی در ایران و کشورهای مختلف در صحنه های حماسی ظاهر می شدند.

 

سازهای پر کاربرد موسیقی حماسی ایران:

دهل- آموزش آنلاین ماژورین
دهل

 

 

دهل:

سازی حماسی که در روستاهای ایران بیشتر با سرنا آن را می نوازند. نوازنده، دهل را با ریسمانی که از شانه ‌ها می‌ گذرد آن را به گردن خود می اندازد و با دو چوب روی آن ضرب می گیرد. برخی می گویند انتهای مضراب دهل، پارچه‌ ای گلوله‌ ای شکل دارد ولی دهل را از یک طرف با چوب کلفتی به نام چنگال و از یک طرف با چوب باریک تری به نام دیرک نواخته می شود. نکته ی جالب این ساز این است که در هرگوشه ی ایران نواختن این ساز شکل منحصر به خود را دارد. مثلا در قسمت های جنوبی ایران مانند هرمزگان و اطراف آن دهل را با دو دست به صدا در می آورند. اما در سیستان و خراسان دهل را به کمک یک دست که به دو انگشت آن دو قطعه چوب نسبتاً بلند بطول حدوداً ده سانتیمتر بسته شده و در دست دیگر به کمک یک چوب قوس دار مخصوص می ‌نوازند. در جنوب ایران اشکال گوناگونی از دهل یافت می شود، مثل پیپه، جفه، پونکه و تویری . ساختار دهل در سیستان با دیگر نقاط اندکی تفاوت دارد. پوست استفاده شده در دهل زابلی یک طرف از پوست گوسفند و یک طرف از پوست بز است سرنا هم بیشتر از چوب گردو ساخته می شود. (منبع ویکی پدیا)

 

نقاره- آموزش آنلاین ماژورین
نقاره

 

نقاره:

سازی ضربی و حماسی که با خروش آن زمانی صفوف جنگی به حرکت در می آمدند. نقاره به صورت طبل دوتایی است که سطح یکی از دیگری کوچکتر است و هر دو به وسیله یک نوازنده با دو چوب شبیه به دهل نواخته می شود. در این ساز، طبل بزرگ صدای بم و کاسه ی کوچک تر صدای زیر تولید می کند. جنس این کاسه ها معمولا از مس یا سفال است و روی آن را با پوست گاو یا گوسفند می پوشانند. نقاره زمانی که ایستاده نواخته می شود پایه ی مخصوص به خود را دارد.

 

دهل- آموزش آنلاین ماژورین
کرنا

 

کرنا:

کَرنا یکی از کهن ‌ترین سازهای بادی ایران است که در خانواده سازهای بادی زبانه دار دسته ‌بندی می‌ شود. کاشفان و تاریخ شناسان با کشف اشیایی در مقبره های هخامنشی، پیشینه ی این ساز را حداقل ۲۵۰۰ سال می دانند. هرودوت مورخ یونانی عهد باستان می ‌نویسد: «در زمان کورش بزرگ، سپاهیان با صدای شیپور حاضر باش، رهسپار میدان جنگ می ‌شدند.» یا استرابون دیگر مورخ یونانی، با اشاره به دوره‌ های آموزشی شاهزادگان و امیر زادگان هخامنشی می ‌نویسد: «هر روز پیش از دمیدن آفتاب، جوانان با صدای کرنا به تمرین‌ های نظامی فرا خوانده می ‌شدند. مربیان، پسران را به دسته‌ های ۵۰ نفری تقسیم می ‌کردند و ریاست هر دسته را به یکی از پسران شاه یا یکی از امیر زادگان می ‌سپردند.»

بر این اساس معلوم می‌ شود کرنا در گذشته برای اعلان‌ ها، جشن‌ ها و جنگ ‌ها به کار می ‌رفته‌ است. اما سندی از این بهتر، یک شیپوره مفرغی است که در سال ۱۳۳۶ خورشیدی (۱۹۵۷ میلادی) از آرامگاه داریوش سوم پیدا شد که حالا در موزه تخت جمشید استان فارس نگهداری می ‌شود. شیپور یاد شده به کرنای هخامنشی نیز شهرت دارد. با استناد به تاریخ و شواهد آن، به نظر می رسد منطقه فارس واقع در جنوب ایران، خاستگاه اصلی این ساز باشد. به همین دلیل در بیشتر نوشته ‌های تاریخی همواره از آن به عنوان کرنای فارس یاد می ‌شود. نگاهی به ساختمان کرنای هخامنشی، نشان می ‌دهد که این ساز جد کرنای امروزی است. سازی که در طول تاریخ ما، نماد امید و قدرت، همین طور سازی برای رساندن خبرهای کوتاه بوده است.

 

نتیجه گیری:

حقیقتا موسیقی می تواند ما را هر بار به نقطه ای ببرد و تصاویری بی نهایت را در ذهن ما بسازد. سازهای گوناگونی می توانند به لیستی که در این مطلب دیده ایم اضافه شوند. مثل دف، طبل های دیگر یا حتی سرودهای حماسی، با این حال ما در آموزشگاه ماژورین امیدواریم که شما از این مطلب استفاده کرده باشید. نوید ما به هنرجویان موسیقی،   اساتیدی مجرب و کار آزموده  است که فوت و فن را به هنرجویان بیاموزند. در فضایی نوین برای شکوفایی استعداد های شما.

 

Share

ساکسیفون

فلوت

موسیقی

دوره های پیشنهادی

دیدگاه شما چیست؟